In de tweedelige documentairereeks Privacy & ik onderzoekt VRT-journalist Tim Verheyden in welke mate we vandaag nog privacy hebben. Er is minder online privacy voor meer veiligheid en meer gezondheid, maar hoeveel privacy hebben we dan nog?
Online privacy is een heel actueel thema, want voor onze veiligheid en gezondheid worden we vandaag overal gevolgd en gefilmd. Steden en wegen staan vol met slimme camera’s die nu ook de avondklok handhaven en de bevolkingsmassa monitoren. Daarnaast zijn er warmtecamera’s en drones. Telecomoperatoren en tracking applicaties delen bovendien onze verplaatsingen anoniem met de overheid. Wat gebeurt er met die beelden en wie krijgt en beheert onze data?
Voor antwoorden op al die complexe vragen gaat Tim Verheyden praten met academici, onderzoekers, juristen, auteurs, politici en politie. Hij probeert door onderzoek zicht te krijgen op hoe complex onze privacy vandaag is.
“Ik woon nu bijna zes jaar in dezelfde straat in Brussel. Ik keek onlangs even omhoog en ik zag plots twee camera’s hangen voor de ingang van mijn gebouw. Eentje daarvan hangt er al jaren. Het intrigeerde me om te weten wie er allemaal meekijkt. We zijn overal gezien. De technologie is fantastisch, maar de wetgeving is één grijze zone. Het systeem achter de camera’s is allesbehalve perfect.”
Tim Verheyden
Aflevering 1: We zijn gezien
In de eerste aflevering focust Tim op camerasurveillance. Tim gaat naar de enige gemeente zonder camera’s in ons land: Malle. Burgemeester Harry Hendrickx is niet overtuigd van het nut van camera’s, maar de politieke om er in te investeren is zeer groot. Hendrickx staat met zijn visie tegenover Nicholas Paelinck, korpschef van PZ Westkust en de absolute camerapionier in ons land.
In Tim zijn straat in Koekelberg hangen twee camera’s. Hij mag uitzonderlijk eens langsgaan op de dispatch van PZ Brussel-West in Sint-Jans-Molenbeek. Daar geeft hoofd van de dispatch Christof Van der Vorst hem een rondleiding door de verschillende bewakingsmogelijkheden. Daarnaast valt Tim zijn oog valt op Kortrijk en Mechelen die al jaren het voortouw nemen in de uitbreiding van een cameranetwerk. Samen met professor Jelle Janssens (UGent) bekijken ze het camerabeleid van vandaag.
“Het aantal camera’s is niet bij te houden. Ik woon in Brussel, maar als je dan vervolgens op dezelfde manier in Vlaanderen begint rond te kijken, dan zie je ook daar dat het cameraschild volop wordt uitgebouwd. In plattelandsdorpen en kleine gemeenten duiken nu ook meer en meer camera’s op met automatische nummerplaat herkenning.”
Tim Verheyden
Privacy-activist Matthias Dobbelaere-Welvaert ziet de camera’s ook niet graag hangen en kaart het elektronisch uitbuiten van het onveiligheidsgevoel aan. Al zullen ze waarschijnlijk niet meer uit ons straatbeeld verdwijnen. Heel wat van de camera’s in ons land zijn klaar voor de volgende stap: gezichtsherkenning. Professor Peter Fussey (University of Essex) deed in 2019 het eerste en enige onafhankelijk onderzoek naar de werking van gezichtsherkenning bij de London Metropolitan Police.
In België werd ook al geëxperimenteerd met gezichtsherkenning op de luchthaven van Zaventem. De politie werd meteen teruggefloten door het Controleorgaan op de politionele informatie. Topman Frank Schuermans benadrukt de mogelijkheden van technologie, maar wil dat de doelen van de politie duidelijker worden afgebakend. De wetgeving moet eerst op punt staat.
Aflevering 2: datazwendel
In de tweede aflevering focust Tim op de bewaking op onze telefoon, door zowel overheden en privébedrijven. De consequenties zijn niet min. Tim gaat langs bij Vincent Nys en Davy De Witte, digital marketing experts van het bedrijf Adunio. Zij kijken wie er over welke datagegevens beschikt van Tim zijn telefoon.
Het voorbije jaar stond in het teken van corona en de digitale bewakingstechnieken die worden ingezet om het virus te beperken. Een voorbeeld hiervan is de applicatie Coronalert. Auteur Peter Hinssen vindt het een gemiste kans, professor Paul De Hert (VUB) trekt het opduikende tech-solutionisme in twijfel. Hij stelt zich tegelijk grote vragen bij de rol van telecomoperatoren die anonieme rapporten doorsturen naar de overheid.
“Ik wil weten wie er met welke van mijn data aan de haal gaat. Vanaf nu moet de privacy discussie over controle gaan. Technologie is fantastisch, maar grote technologie bedrijven verzamelen zoveel van onze data dat we ons moeten afvragen wat we in de plaats krijgen en of het waardevol is.”
Tim Verheyden
Yves-Alexandre de Montjoye, privacy onderzoeker aan het Imperial College in Londen, toont Tim dat met de technologische middelen van vandaag anoniem zeer moeilijk is. Al zegt Proximus- woordvoerder Fabrice Gansbeke dat er geen reden is tot ongerustheid. Privacy-activist Matthias Dobbelaere-Welvaert vraagt zich dan weer af wat de meerwaarde is van die datarapporten en of een telecombedrijf zomaar geld kan verdienen met onze gegevens.
We weten niet wie wat van ons weet en wat wij daarvoor precies in de plaats krijgen. Daarom is het belangrijk om op de één of andere manier belangrijk de controle over onze data te blijven behouden.
Privacy & ik, vanaf donderdag 25 maart 2021 om 21.15 uur op Canvas en via VRT NU.
